Rare earth คืออะไร    

               - Rare earth คือ กลุ่มโลหะธาตุจำนวน 17 ชนิด เรียกว่า กลุ่มธาตุแลนทาไนด์ (Lanthanide) ซึ่งประกอบด้วย สแกนเดียม (Sc) อิตเทรียม (Y) และกลุ่มอนุกรมเคมีแลนทาไนด์ 15 ชนิด (แลนทานัม ซีเรียม เพรซีโอดิเนียม นีโอดิเมียม โพรมีเทียม ซามาเรียม ยูโรเปียม กาโดลินเนียม เทอร์เบียม ดิสโพรเซียม โฮล์มเมียม เออร์เบียม ทูเลียม อิตเตอร์เบียม และลูทีเชียม)

ทำไม Rare earth จึงมีความสำคัญและเป็นที่ต้องการ

               - ในปัจจุบัน Rare earth มีราคาสูงมาก ไม่ใช่เพราะหายากตามชื่อ แต่เนื่องจากโลหะธาตุเหล่านี้มักอยู่กระจัดกระจายจนไม่พอแก่การสกัด มีต้นทุนการขุดเจาะมหาศาล อีกทั้งยังเป็นส่วนประกอบสำคัญในการผลิตสินค้าเทคโนโลยีต่าง ๆ ซึ่งจะเป็นที่ต้องการอย่างสำคัญในอนาคต โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านสิ่งแวดล้อมและการทหาร อาทิ รถยนต์พลังงานไฟฟ้า เครื่องควบคุมมลพิษ อาวุธนำวิถีความแม่นยำสูง ฯลฯ นอกจากนี้ แม้จะสามารถใช้ธาตุบางชนิดทดแทนได้ แต่ประสิทธิภาพจะไม่สูงเท่ากับ Rare earth และยังใช้ต้นทุนที่สูงกว่า
               - นอกจากนี้ Rare earth ยังเป็นประเด็นสำคัญในข้อขัดแย้งระหว่างจีนและสหรัฐฯ อีกด้วย เนื่องจาก สหรัฐฯ และอีกหลายประเทศต้องพึ่งพา Rare earth ที่ผลิตได้มากในจีนเพื่อพัฒนาอาวุธยุทโธปกรณ์และนวัตกรรมต่าง ๆ ในทางกลับกัน ก็ถือเป็นโอกาสสำหรับประเทศที่สามในการเข้ามาป้อนวัตถุดิบดังกล่าวเข้าตลาดโลกแทน ด้วยเหตุนี้ Rare earth จึงจะมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการเมืองระหว่างประเทศ

Rare earth ในรัสเซีย

               - มีการประเมินว่า รัสเซียครอบครอง Rare earth มากเป็นอันดับที่ 4 ของโลกในปี 2562 ทว่า ประธานาธิบดีปูตินกล่าวว่า รัสเซียมีโลหะธาตุดังกล่าวมากเป็นอันดับที่ 2 ของโลก หากใช้เกณฑ์การวัดท้องถิ่นแบบรัสเซีย ซึ่งต่างจากสหรัฐฯ ที่ใช้เกณฑ์การวัดสากล และพิจารณาจากพื้นที่จำนวนมากที่ยังไม่ได้รับการสำรวจ ทว่าเพียงร้อยละ 2 ของกระบวนการผลิต Rare earth สากลเท่านั้นที่มาจากรัสเซีย

               - อุปสรรคสำคัญของรัสเซีย คือ มีโรงงานเพียงแห่งเดียวที่มีศักยภาพมากพอในการสกัด Rare earth ซึ่งก็คือ โรงงานในนคร Veliky Novgorod ภายใต้การบริหารจัดการของ PJSC Acron นอกจากนี้ โรงงานดังกล่าวสามารถผลิตโลหะธาตุได้เพียง 200 ตันต่อปีเท่านั้น อีกทั้งอุปกรณ์ขุดเจาะในปัจจุบันมีข้อจำกัดในการต้านทานสภาพอากาศหนาวเย็นแถบไซบีเรีย

               - อย่างไรก็ตาม ได้มีการพัฒนาการทำเหมือง Rare earth ในประเทศรัสเซียอย่างต่อเนื่อง อาทิ โครงการของบริษัท TriArk Mining Co. และโครงการของบริษัท ZAO Technoinvest Alliance โดยทางการคาดว่าจะเริ่มจำหน่ายโลหะธาตุได้เร็วสุดในปี 2566

               - รัฐบาลรัสเซียยังประกาศมาตรการลดภาษีและดอกเบี้ยในการกู้ยืมเงินเพื่อลงทุนด้านการทำเหมืองแก่ 11 โครงการ พร้อมทุ่มเม็ดเงินกว่า 1.5 พันล้านดอลลาร์ เพื่อผลักดันให้ส่วนแบ่งของรัสเซียในกระบวนการผลิต Rare earth สากล เพิ่มขึ้นจากเดิมเป็นร้อยละ 10 รัสเซียพึ่งพาตนเองได้ในด้าน Rare earth ภายในปี 2565 และ Rare earth กลายเป็นสินค้าส่งออกของประเทศตั้งแต่ปี 2566 เป็นต้นไป

โอกาสของรัสเซีย : ความได้เปรียบ
               - แนวโน้มเศรษฐกิจดิจิทัลของโลก ทำให้อุปสงค์ของ Rare earth สูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ โดย Global Market Insights ได้คาดการณ์ไว้ว่า ตลาด Rare earth โลกจะมีมูลค่าสูงถึง 20 พันล้านดอลลาร์ภายในปี 2567 ซึ่งถือเป็นอัตราการเติบโตกว่าร้อยละ 9 ต่อปี
               - สงครามการค้าระหว่างจีนกับสหรัฐฯ ในเรื่อง Rare earth ทำให้หลายประเทศต้องแสวงหาแหล่งโลหะธาตุแห่งใหม่แทน ซึ่งน่าจะทำให้รัสเซียเป็นผู้เล่นสำคัญในเรื่องนี้

***************

กองยุโรปตะวันออก กรมยุโรป

ธันวาคม 2563

ที่มา

Ashleigh Cotting, Toby Woodall, and Jose Miguel Fidel Javier, “Russia struggling to capitalize on rare earth reserves,” 3 July 2019. Available at https://www.spglobal.com/marketintelligence/en/news-insights/latest-news-headlines/russia-struggling-to-capitalize-on-rare-earth-reserves-52525919#:~:text=Russia%20produced%20only%20about%202%2C600,to%20most%20modern%20electronic%20products

Anastasia Lyrchikova and Gleb Stolyarov, “Russia has $1.5 billion plan to dent China's rare earth dominance,” 12 August 2020. Available at https://www.reuters.com/article/uk-russia-rareearths-idUKKCN2581S4

Hobart M. King, “REE - Rare Earth Elements and their Uses.” Available at https://geology.com/articles/rare-earth-elements/#:~:text=Heavy%20and%20light%20rare%20earth,%2C%20erbium%2C%20thulium%2C%20ytterbium%2C

ที่มารูปภาพ

https://www.thoughtco.com/rare-earth-elements-list-606660

https://www.solvay.com/en/solutions-market/mining/solvent-extraction/rare-earths